Ev Geyi

Norveç deyince pek çok kişinin kafasında canlanan, sosyal medyada da yeniden üretilen "fiyortta kuzey ışığı" algısından fazlaca sıkılmış bir haldeyim. Yaklaşık 1 yıldır Oslo'da yaşıyorum. Üniversitede Norveç tarihi ve toplumu üzerine ders aldım, gözlem yapmayı da seven biriyim. Bu seride kısa kısa notlarla "ya petrol parasıyla kurarlar tabi refah devletini" bilmezliğini merkeze alarak bu İskandinav ülkesine dair algının içini biraz doldurmak istiyorum.

Temel çekişme

Norveç'te siyasetin en belirgin gerilim hattı, merkez-yerel arasında geçiyor. Sosyal refah devletinin sunduğu imkanların oldukça dağınık konumlanan bir nüfusa nasıl dağıtılacağı, temel soru. 
Bağımsızlık
Yerel vurgusu, tarihi anlamda ülkenin bağımsızlığını kazanmasıyla yakından ilişkili. "Akıtma gibi dümdüz" olan Danimarka'nın hükümranlığından çıkış, ulusal romantizm akımıyla Norveç'in dağına taşına ayrı bir anlam yüklenmesine yol açmış. Ülkedeki yüzlerce farklı şivenin sahipleni…

İnternet devasa bir çöplük. Ve bu çöplüğün içinde dişe dokunur bir içerik -hele de Türkçe- bulmak oldukça zor. Refika'nın Yemek Okulu, bizden olanı bugüne uyarlama, ona kendi kişiselliğini katma ve değer kazandırma açısından harika bir görsel içerik örneği.
Refika'nın Yemek Okulu, 1 yıl önce açılmasından bu yana beğenerek (ve yorumlayarak :)) takip ettiğim bir YouTube kanalı. Anadolu'nun yemek mirasını yeni kuşaklara benimsetmek, sofrayı ithal zincirlerin hükmüne bırakmamak, değerlerimizi ayrıca Refika'dan markasıyla olabildiğince çok kişiye ulaştırmak gibi hedefleri olan pırıl pırıl bir ekip.

Benim kanalı bu kadar sevmemim (ve hatta sahiplenmemin) sebeplerine gelirsek:

- Bilgilendirici: Bu kadar basit bir şeyi de anlatmaya ne gerek var denebilecek şeyleri bile anlatmaktan gocunmayan, araştıran ve de takipçilerinden öğrenmeye açık olması.

- Yaratıcı: Yemek rüyasını aşçı otoritesinden alıp keyifli bir deneme-yanılma sürecine dönüştürmesi.

- Doğal: Kullandığı malzemeleri ka…

"Ailem" dediğim şeyin nüfusta kaydı yok. Beni ben gibi kabul eden, bana daha bir ben olabilmem için el uzatanlar benim ailem. Soyu sopu yok, kutsal bilmez.
Gülse Birsel'in senaryosunu yazdığı Aile Arasında filmi, "senin ailen kimlerden oluşuyor?" sorusunu insanı kahkahalara boğarken orta yere bırakıveriyor. 
Cihangir-Adana, zengin-fakir, freak-makul, duygularının farkında-inkâr ettiklerinin avucunda gibi uçları yan yana koyup "sahiden bi değişik duruyor" dedirtirken bir yandan da "Türkiye ailesi nasıl bir şey olmalı?" sorusuna kendi yanıtını veriyor film. 
İlk trans-pozitif, anaakım Türk filmi desek?
Filmde özellikle iki sahne Gülse Birsel'in ailesini kadın özgürlüğüyle tanımlamamız için yeterli bilgiyi sunuyor.
İlki, "yahu uzaylı mı bu, ne demek 3. cins"le başlayan, "trans birey diyeceksin"le son bulan, Türkiye'de gelmiş geçmiş belki de en anaakım trans-dostu mesajın verildiği ve hiçbir şekilde didaktiklik kusmaya…

Noel'in kökenini araştırırken eşcinselliğin kökeni tartışmalarına göz kırpıp "sahi ne önemi var? maksat sevgi, muhabbet"e bağlayan bir konser izledim dün akşam. 

Oslo fagottkor, 2004 yılında "müzikten ve gülmekten hoşlanan erkeklerden hoşlanan erkeklerden (ve de birbirinden) hoşlanan erkeklerin" bir gece içerken ortaya attıkları bir fikirle ortaya çıkıyor. Norveç gibi korolarla dolup taşan (Alaturka Kadın Korosu bile var!) bir ülkede profesyonel müzik "icra eden" bu koronun Noel ve Yeni Lubun Yıl konserindeydim.
Twerk ettiklerinde heyecandan fotoğraf çekemedim :P
Başta da belirttiğim üzere, konser bir "Noel ordan mı çıktı, burdan mı" hikâyesiydi. "Charlie'nin Lubunları" mesajı alır almaz kolları sıvadı. Vikinglerden Nasıra'ya, oradan şöyle bir Avrupa'ya, ardından da dünya yörüngesine uzandı.
"Ben Venezuela'da Katoliklikten bıktım da Norveç'e geldim. Başta çok özgür sandığım bu kuzey ülkesinin de kendine özgü…

Hislerimizi ifade edemediğimizde hırçınlaşıyoruz. "Ne saçmalamışım ya, ne gereksiz davranmışım" dediğimiz anılar biriktiriyoruz o zaman. "God's Own Country" filmi, duygusal tıkanıklıkları şefkatle ve şehvetle açan bir (beyimin dediğine göre Norveççedeki adıyla) "çiftçi romantizmi" hikâyesi.  İngiltere'nin kuzeyinde, Yorkshire'de bir çiftlik. Babası ve babaannesiyle birlikte yaşayan, selamı sabahı olmayan, atarlı bir genç. Arada bir pub'a gidip zil zurna sarhoş oluyor, tuvalette göt sikiyor, ne hayattan bir şey anlıyor, ne de kendinden. Sonra bir gün Romanyalı bir genç, çiftliğe çalışmaya geliyor. Kuzulara elinden gelenin fazlasını vermeye çalışan, yol yordam bilen, düzgün bir çocuk. İşte bu "çingen", zaman içinde ismi olan birine, bir sevgiliye dönüşüyor. Dahası, atarlı gencin kendini duymazlığına derman oluyor; onu büyütüyor, "adam ediyor". 
İlk filmiyle Sundance'te en iyi yönetmen ödülü alan Francis Lee, Guardian&…

"Hiçbir çocuk, hiçbir aile ve toplumun hiçbir kesimi istismardan muaf değil. Çocukları istismar konusunda bilgilendirmek başlı başına bir önlem niteliğinde."

Çocuklarla cinsel istismar hakkında konuşmak, onları can yakan sırları paylaşma konusunda daha güvende hissettirir. Bu yüzden Norveç devlet kanalı NRK'nun çocuk kanalı NRK Super bu hafta cinsel istismara odaklanıyor. Bu belki de o ertelediğiniz konuşmayı yapmak için bir fırsat olabilir.

Pek çok ebeveyn çocuklarla cinsel istismar hakkında konuşmaktan çekiniyor. Çekinmenize gerek yok.

Stine Sofie Vakfı'nda proje liderliği yapan Erik S. Oksavik, bunun kesinlikle bütün ebeveynlerin çocuklarıyla yapması gereken bir konuşma olduğu görüşünde.

Çocuklarımızı toplumdaki bütün tehlikelerden korumak isteriz, değil mi? O zaman şiddet ve istismarın da çocuklara yönelik bir tehlike olduğunu fark etmemiz gerekiyor.

NRK'ya konuşan Oksavik, ebeveynleri sorumluluk alıp konuşmayı yeterince güvenli bir şekilde yapacak kadar bilgil…

"Yüzüme karşı 'yeteneğini heba ettin' diyenler çıkıyor. Cizre'yle ilgili bir köşeyazısı da özenle yazılmış yüzlerce sayfalık bir romanın edebî değerini taşıyabilir."

Edebiyatçı kendini siyasete kaptırırsa ayağına kurşun mu sıkar? Ülkesinde katliamlar yaşandığını bilen biri, kalemini kurguyla sınırlayabilir mi? Dahası, insan ne için yazar?

Yazar, gazeteci ve insan hakları aktivisti Aslı Erdoğan, Oslo Edebiyat Evi'nde düzenlenen Hayal ve Travma Anlatıları başlıklı etkinlikte bu sorulara kendi yanıtlarını verdi. İsveçli-Kürt yazar ve gazeteci Mustafa Can'ın sorularıyla ilerleyen konuşmada Erdoğan, "terörist yazar" olarak cezaevinde tutulduğu 4 buçuk ay ve "yaraları yalayan yalanlar" olarak yazının kendisinde uyandırdıklarına dair açıksözlü paylaşımlarda bulundu.

"Nobel Ödülü için mi yazıyoruz, yoksa kendimize dair hakikatleri paylaşmak için mi?"

"Hapse bir kez girdiniz mi bir daha çıkamıyorsunuz. Bazen birdenbire o duvarları…

"Aldatılmış vatandaşım ben. Güvenlik durumunun rehinesi, terk edilmiş vatandaş..."
Şarkıcı Yasmine Hamdan, Oslo World festivali kapsamında dün akşam Parkteatret'de bir konser verdi. Festivalin "kozmopolitik indie pop" olarak tanımladığı, Hamdan'ın kendi değişiyle "üçüncü kuşak, göçmen" bir müzik deneyimiydi konser. Rock'tan elektroniğe uzanan, kaotikliğe bel kıvıran, kendini ciddiye almayan ama değersizleştirmeyen...
Fotoğraf festivalin Facebook sayfasından...

Feyruz'suz olur mu hiç?

Konser öncesi partide hem müziklerin, hem de mekândaki Arapların coşkusuyla "dünyayı Oslo'ya getiren festival" gerçekten de dediğini yaptı. Kimine göbek attıran, kimine utangaç bakışlarla göbek atanları izlettiren şarkılardan bazıları şunlardı:

Fairuz - Al Bostah
Alsarah & The Nubatones - Habibi Taal (Jeremy Sole Remix Feat. Clap! Clap! & Beats Antique)
Balkan Beat Box - Habibi Min Zaman
Simone - Tany Tany
Guitara Band - Ya Ghali
Nadia Moustafa …

Koyu karanlığa karşı mum ışığında... Koselig. 
İçini üşütenlerden elini sıcacık tutanlara vardığında... Koselig.
Sessizlik, yalnızlık, uzaklık gözünü korkutmadığında... Koselig.